چگونه با فرزند نوجوانمان صحبت کنیم( قسمت سوم )

در قسمت قبل مطالبی تحت عنوان تغییر باورهای غلط با شناخت صحیح و جذابیت پیام دهنده بیان شد اینک می پردازیم به ...

شیوه های مختلف تأثیر گذاری
نکته بعدی شرایط تأثیرگذاری و تأثیر پذیری افراد است.برای این که تأثیرگذاری به اوج برسد خوب است از شباهت ها شروع کنیم. درست است که حتی دو انسان کاملاً مثل هم فکر نمی کنند؛اما نقاط مشترکی هم در افکار و عقاید حتی دو انسان متضاد یافت می شود . پس خوب است از نقطه هایی شروع کنیم که با هم اشتراک عقیده داریم تا بعد به تدریج به نکات اختلاف نیز نزدیک شده باورهای فرد را از کوچک به بزرگ تغییر دهیم .
لازم است که توجه پیام گیرنده را به محتوای پیام جلب کنیم . به وسیله بیان خاطره ، نقل تجربیات و به هر شکل که کمک می کند تا پیام گیرنده برای گوش کردن به سخنان ما انگیزه پیدا کند ، توجه او را به مطلب مورد نظر جلب کرده و اطلاعات لازم را به او عرضه کنیم .

پس از انگیزه دادن و جلب توجه ، نوبتبه ادراک است . باید ببینیم پیام به چه شیوه ای بیشتر اثر می کند . زیرا بعضی افراد دیداری هستند و برخی دیگر شنیداری . با توجه به این نکته پیام مورد نظر را برای بعضی افراد به صورت تصویری و دیداری بیان می کنند و برای برخی دیگر به صورت پیامهای صوتی و شنیداری . مهم آن است که پیام آن چنان واضح و روشن به فرد داده شود که بپذیرد ویا حداقل مقدمات پذیرش او را فراهم آورد . در مثال سیگار اگر نوجوان ما با دیدن قانع می شود می توان پس از آن که اطلاعات مربوط به مضرات سیگار را از منبع مورد اعتماد خود ، ( معلم ، والدین ، پزشک ، روحانی محل یا هر فرد مورد احترام دیگر از نظر نوجوان ) دریافت کرد ،‌او را به مراکز مخصوص بیماران ریوی و بیمارانی که مبتلا به ناراحتی های قلبی و سیستم تنفسی هستند مثل بیمارستانها و مراکز رادیولوژی برد تا با بیمارانی که به این گونه ناراحتی ها مبتلا شده اند صحبت کند و آنها را از نزدیک ببیند . وقتی متوجه شود که اکثر آنها در اثر مصرف سیگار به این نوع بیماریها مبتلا شده اند ( و یا حداقل بیماری آنها را تشدید کرده است ) خاطره تلخ رنج و ناراحتی این افرادرابه ذهن سپرده و راهی مطمئن ( و بدون کشمکش بین والدین و فرزندان ) جهت ترک سیگار و تغییر نگرش در نوجوان شکل می گیرد.

تأثیر مهم مشوق ها
به جرأت می توان ادعا کرد تمام انسان ها به نحوی،سودجو و منفعت طلب هستند . پس جهت تغییرعقیده،فرد باید به عینه ببیند چیزهایی که در صورت تعویض باورهایش دریافت می کند بیشتر از آن چیزهایی است که هم اکنون دارد. مشوق ها عوامل مهمی هستند که نباید نادیده گرفته شوند. لازم است نوجوان را جهت تغییر تشویق کرد و از آن نوع ابزار و امکاناتی ( مادی یا معنوی ) بهره جست که برای نوجوان عامل تشویقی و تقویت کننده محسوب می شوند ( طبیعی است که مشوق ها در افراد گوناگون متفاوت است.مادر صورتی می توانیم دیگران را متقاعد کرده و تغییر نگرش در آنها به وجود آوریم که خودمان نسبت به آنچه که می گوییم،معتقد بوده و به آن عمل کنیم . چگونه می توان موضوعی را به کسی باوراند،در حالی که خود نسبت به حقانیت آن با تردید برخورد می کنیم . پس قبل از هر کاری می بایست خودمان را قانع کرده،به ثبات برسانیم . چطور انتظار داریم نوجوان به حرف پدر سیگاری خود گوش داده و ترک اعتیاد کند ؟ تمام تلاشها و صحبت های پدر با یک کلام نوجوان که ( پس چرا خودت سیگار می کشی ؟ ) مورد تردید قرار می گیرد.
از تلاش جهت متقاعد کردن دیگران در جمع جداً بپرهیزیم .زیرا بیان اشتباهات در جمع است و فرد در مقابل آن موضع منفی اتخاذ کرده،نه تنها پذیرای سخنان ما نمی شود بلکه به نفی آن نیز خواهد پرداخت .

در بیان مطالب،از جملات زیبا ، کوتاه و مورد پذیرش فرد استفاده کنیم و از تداخل مسائل مختلف با یکدیگر بپرهیزیم . قدرت تفکیک مسائل ، مهمترین توانایی ما در برخورد های اجتماعی محسوب می شود. در صحبت ها سعی کنیم گام به گام پیش برویم . اول پایه باورها را محکم کنیم و بعد به مراحل بعدی برسیم . یکی از اصلی ترین روش های تغییر نگرش در روان شناسی" قدم به درگاه خانه" نام دارد . به عبارت بسیار ساده این روش را می توان این گونه معنی کرد : اگر ما بتوانیم تقاضاهای کوچک خود را به فردی بقبولانیم می توانیم انجام کارهای بزرگتر و مهمتر را نیز به او بقبولانیم . پس برای تغییر باورها که طبیعتاً تغییر در رفتار را به دنبال خواهد داشت لازم است از نکات ریز شروع کرده و به کلیات برسیم .

تأثیر گوش کردن و سئوال کردن در بهبود روابط اجتماعی
با زور و تزویر نمی توان دیگران را قانع کرد . برای متقاعد کردن دیگران باید با نرمی و مدارا رفتار کرد. استفاده از زور شاید در کوتاه مدت ، نتیجه بخش بوده و رفتار مطلوب را به دنبال داشته باشد. اما در درازمدت تأثیر معکوس و منفی خواهد داشت.زیرا به محض برطرف شدن عامل فشار و یا کم رنگ شدن قدرت آن اهرم ، رفتار نامطلوب بازگشت کرده و با شدت بیشتری تکرار می شود . اگر در برابر فرزندی که سیگار کشیدن را راهی برای فرار از مسائل یافته ، زور ، خشونت ، پرخاشگری و احتمالاً تنبیه بدنی را پیشه کنید ، هر جا که شما به عنوان عامل تنبیه حضور نداشته باشید ، کوچه و خیابان ، پارک یا حتی دستشویی منزل ، محل مناسبی برای تکرار عمل ناشایست نوجوان خواهد بود . پس رفتار از بین نرفته،حتی اگر در حضور شما و در مقابل دیدگان شما صورت نگیرد .
تکرار بیش از حد در متقاعد کردن دیگران زیاد نتیجه بخش نیست . زیرا سبب دور شدن فرد از مطلب و بی حوصلگی طرف مقابل در شنیدن می شود . استفاده از شیوه های درست گوش کردن و سئوال کردن به شکل معجزه آسایی در بهبود روابط اجتماعی و ارتباطی ما مؤثر می افتد. چرا که ما آدمها بیشتر دوست داریم حرف بزنیم تا اینکه گوش کنیم. وقتی اشتباهی را از طرف فرزندمان مشاهده می کنیم ، بیشتر در مقام موعظه بر می‌آییم تا اینکه واقعاً دلیل آن حادثه را جویا شده،به درد دل او گوش فرا دهیم . خوب است در زمان لازم به صحبت های نوجوان گوش دهیم و با سخنان بجا و به موقع و به دور از نصیحت ، بحث را در جهتی که می خواهیم هدایت کنیم. همهیما از نصیحت شنیدن بیزازیم و در برابر آن مقاومت می کنیم . به همین علت توصیه اکید بر این است که از نصیحت مستقیم نوجوان بپرهیزید و با ایجاد زمینه مساعد و استفاده از تجربیات دیگران ، آنگونه صحبت کنید که نوجوان متوجه شود منافع خود او در کار است. با توجه به نکاتی به همین سادگی ، ‌از بسیاری سوء تفاهمات و کشمکش های کلامی والدین و نوجوانان کاسته می شود. منزل تنها مکان آسایش و محل امنیت جسمی و روانی می گردد تا این که به شکل میدان کارزاری جهت غلبه یکی از طرفین (‌ والدین یا نوجوان ) در آید . و آیا معنی واقعی خانه و خانواده چیزی غیر از این است ؟