رنگین کمان بلوغ
 اگر شما پدر یا مادر یک نوجوان هستید حتماٌ می دانید آنها روزانه چقدر از لحاظ جسمانی و عاطفی تغییر می کنند. در یک لحظه گفتگوی خوبی با هم دارید و در لحظه ای دیگر آنها غمگین یا درحال فریاد زدن هستند. چه عاملی سبب تغییر حالات آنها می شود؟ آیا آنها دمدمی مزاج هستند؟

 دوران تغییر

همانطورکه پدرومادر نوجوانان می دانند،  نوجوانی دوران تغییر است . نه تنها بدن نوجوانان بالغ می شود بلکه طریقه نگرش آنها به زندگی و نحوه تفکر آنها نسبت به روابط اجتماعی تغییر می کند . در این دوران رابطه نوجوانان با والدین و همسالانشان دائماً درحال مثبت و منفی شدن است . برای مثال توانایی رو به افزایش یک نوجوان برای فکر کردن و استدلال ممکن است سبب بحث های فلسفی وی با والدین درباره سیاست و مذهب شود. ولی کشمکش های اندک وی با والدین معمول و طبیعی است.

آیا فرزند سر حال و شاداب شما به یک نوجوان دمدمی و پرخاشگر تبدیل شده است ؟ تغییرات عاطفی که در دوران نوجوانی رخ می دهند خصوصاً دمدمی بودن وی به فرایند بلوغ نسبت داده می شود. ولی بلوغ چیست؟ آیا می تواند سبب این همه تغییرات عاطفی واجتماعی باشد که نوجوان تجربه می کند؟

 بلوغ

بلوغ فرایندی بیولوژیک و شامل تغییرات جسمانی است که نوجوانان هنگام گذر از دوران کودکی به بزرگسالی آن را تجربه می کنند. بلوغ بوسیله تحریک قسمت هایی ازمغز آغاز می شود که کانون هورمون های جسمی می باشد. تغییراتی که در بدن نوجوانان ایجاد می شود درنتیجه آزاد شدن هورمون هایی مانند استروژن و تستوسترون می باشد.

ممکن است نوجوان نوسان زیادی در رفتار وخلق وخوی خود احساس کند زیرا او در طول روز دچار تغییرات زیادی درفعالیت ها و بافت های اجتماعی میشود.

بلوغ ازچه زمانی آغاز می شود؟ سن آغاز بلوغ در افراد مختلف متفاوت می باشد . بنابراین صحبت درباره سن «معمول»  شروع بلوغ تا حدودی گمراه کننده است.در دختران بلوغ زودرس در7 سالگی و بلوغ دیررس در 13سالگی آغاز می شود. در پسران بلوغ زود رس در5/9 سالگی و بلوغ دیررس در5/13سالگی آغاز می شود. ولی درکل فرایند بلوغ به 2 تا 5 سال زمان برای کامل شدن نیاز دارد . به طور کلی ،بلوغ در دختران 2 سال زودتر آغاز می شود و پایان می پذیرد.

 چه نوع تغییراتی در دوران بلوغ بوجود می آید ؟ بلوغ حد اقل دارای 4 نوع پیشرفت جسمانی است. یکی از نشانه های بلوغ رشد سریع و ناگهانی نوجوان است. در این دوران قد و وزن نوجوان به سرعت افزایش می یابد. در نقطه اوج رشد ، بدن نوجوان مانند بدن نوزاد رشد می کند.

دومین تغییر فیزیکی ، کامل شدن ویژگی های اولیه جنسی است .

قابل توجه ترین این تغییرات ، تغییر سوم یعنی تکامل ویژگی های ثانویه جنسی است. ویژگی های ثانویه جنسی ویژگی هایی هستند که سبب تمایز مردان از زنان می شوند.

چهارمین تغییر فیزیکی در دوران بلوغ تغییر ریخت بدنی است .

بدن نوجوانان چه دختر و چه پسر دارای ماهیچه ها و چربی بیشتری می شود . ولی این افزایش در دختران و پسران دارای سرعت متفاوتی است ، بطوریکه در پایان دوران بلوغ نسبت عضله به چربی در بدن پسران 3 به1 است، درصورتی که در دختران میزان عضله و چربی با یکدیگر برابراست .

آیا نوجوانان دمدمی تر می شوند؟

معمولاً ما نوجوانان را سخت می پنداریم . ما چنین فرض می کنیم که نوجوانان  از بزرگسالان دمدمی تر هستند. زیرا در دوران بلوغ تغییرات هورمونی در بدن نوجوانان رخ می دهد . آیا دلیل دمدمی بودن نوجوانان در دوران بلوغ است ؟ پاسخ این سوال هم مثبت و هم منفی است.

تحقیقات نشان می دهند نوسان شدید هورمون ها در بدن نوجوان، وی را تحریک پذیرتر، پرخاشگرتر و افسرده تر می سازد. بالا رفتن و پایین آمدن سطح هورمون ها در شروع دوران بلوغ دیده می شود ولی به زودی ثابت می شود. بنابر این رابطه بین هورمون ها و دمدمی بودن نوجوان فقط در اوایل دوران نوجوانی و زمانی که سطح هورمون ها دارای نوسان است وجود دارد. پس می توان گفت هورمون ها فقط دراوایل دوران بلوغ مسئول دمدمی بودن نوجوانان هستند.

تحقیقات بیشتر نشان داده اند که دمدمی بودن نوجوان بیشترازخود بلوغ با تغییرات محیط اجتماعی اطراف وی ارتباط دارد. در نوجوان تغییر خلق و خوی با تغییر فعالیت ها همزمان می شود. از این رو نوجوانان همچنانکه در طول روز وارد محیط های مختلف می شوند دارای رفتارها و خلق و خوی های متفاوتی نیز می گردند ممکن است نوجوان نوسان زیادی در رفتار وخلق وخوی خود احساس کند زیرا او در طول روز دچار تغییرات زیادی درفعالیت ها و بافت های اجتماعی میشود.

تحقیقات بیشتر نشان داده اند که دمدمی بودن نوجوان بیشترازخود بلوغ با تغییرات محیط اجتماعی اطراف وی ارتباط دارد.  خود- تصوری

صرف نظر از مباحث زیست شناختی، بلوغ می تواند دررفتار نوجوانان و پیشرفت آنها از بسیاری جهات  تاثیر بگذارد.  بلوغ باعث بوجود آمدن تغییراتی در نحوه نگرش نوجوان به خویشتن می شود. تغییرات بوجود آمده در ریخت بدن و کامل شدن صفات ثانویه جنسی نیز بر تصوری که نوجوان از خویش دارد اثرمی نهد و در نتیجه رفتار وی دچار تغییر خواهد شد. برای مثال هم دختران وهم پسران نوجوان تمایل بیشتری به تنهایی دارند و در دوران اولیه بلوغ از تغییرات بوجود آمده در بدنشان دچار ناراحتی می شوند . هم دختران و هم پسران حساسیت بیشتری نسبت به ظاهر خود پیدا خواهند نمود و با کامل شدن دوران بلوغ تغییراتی در عادات غذایی و ورزش آنها نیز بوجود خواهد آمد.

تغییرات بوجود آمده درظاهر نوجوان رفتار و دید دیگران را نسبت به آنها تحت تاثیر قرار خواهند داد. غالبا در دوران بلوغ از یک نوجوان انتظار می رود رفتار بهتری داشته باشد که معمولا فراتر از دسترس یک نوجوان است.

 آنها را درک کنید

بسیاری از تغییراتی که نوجوانان شاهد آنها هستند مانند تغییرات جسمانی و تغییر توانایی آنها برای تفکر و استدلال و نیز پتانسیل های اجتماعی می توانند برای آنها بسیار سخت و دشوار باشند. تمام این تغییرات واکنش و انتظارات دیگران را از نوجوان و نیز شیوه تفکر آنها را نسبت به خودشان تحت تاثیر قرار خواهد داد. با وجود تمام این تغییرات ، نوسانات کم اهمیت رفتاری کاملاً طبیعی هستند و بیشتر به دلیل تنظیم های چند گانه بوجود می آید. چه چیزی می تواند چنین با سرعت و در چندین مسیر توسعه پیدا کند؟! پس تعجبی ندارد که گاهی اوقات نوجوان دمدمی باشند.

اما مهمترین مساله این است که درک کنیم بر خلاف باورعمومی ، افسردگی طولانی مدت درنوجوانان طبیعی نیست. افسردگی که به مدت 2هفته  یا بیشتر طول بکشد ، نشانگر این مساله است که نوجوان با دشواری های زیادی روبه رو است و نیاز به یک کمک خارجی دارد. در این هنگام باید از پزشک یا یک متخصص سلامت روان کمک گرفت.

در صورت تمایل کتاب" آنچه یک جوان باید بداند (پسران) " و آنچه یک جوان باید بداند (دختران) را جهت افزایش اطلاعات راجع به بلوغ مطالعه نمایید.