چه کنیم تا جوان و نوجوانمان به انحراف کشیده نشود؟ ( قسمت اول )
کاربر محترم شما می توانید این مطلب را در سه قسمت مطالعه نمایید.
خانواده به عنوان بنیادی ترین نهاد اجتماعی می تواند عمیق ترین تأثیرات روحی و روانی را در اعضایش ایجاد کرده و به نوبه خود منشأ تحولاتی عظیم در جامعه باشد. جامعه نیز می تواند تغییرات اجتماعی را به درون خانواده سوق دهد.
فرزندان راههای تعامل اجتماعی خود را در خانواده می آموزند. محیط خانواده باید به فرزندان عزت نفس، احساس ارزشمندی، شخصیت و خودباوری بدهد. اگر کودک در خانه از محبت پاک سیراب شود، در جامعه در برابر اظهار محبت های دروغین و آلوده نخواهد لغزید. ارتباط عاطفی بین پدر و مادر و فرزندان باید از هر لحاظ تقویت شود، به نحوی که فرزندان احساس ضعف و کمبود محبت نکنند و به سمت انحراف کشیده نشوند. در شرایطی که والدین نوجوانان را ناسازگار دانسته و جوانان هم والدین خود را قبول ندارند احتمال وقوع هر نوع حادثه و آسیب ناگواری برای قشر جوان ما وجود خواهد داشت. از این رو سعی کرده ایم به چند سؤال احتمالی شما در مورد نوجوان و جوانتان پاسخ دهیم.
چگونه یک خانواده می تواند عفت و پاکدامنی جوانش را حفظ کند؟
حفظ عفت جزو حساس ترین و در عین حال سخت ترین مراحل مسئولیت
یک انسان برای سعادت خودش است. بخصوص در دوران جوانی حفظ عفت ارتباط مستقیمی با سعادت انسان دارد.
این ممکن نیست مگر با تأثیرپذیری از آموزه های دینی و قرآنی. برای رعایت عفت ، قرآن کریم بیشترین سرمایه گذاری را کرده است، بخصوص در سوره نور. اگر این آیات برای جوانان تشریح شود آنها می توانند به سلامت ، دوران جوانی خود را پشت سر بگذارند.
مهمترین مسایل اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، انسانی از این نکته غافل نشده اند که پدر و مادر به گونه ای رفتار کنند و رفتار کلامی و گفتاری آنان و پوشش آنها در منزل باید به گونه ای باشد که قرآن تصریح کرده است.
البته در حال حاضر محیط جامعه وضعی پیدا کرده که متأسفانه هر چه هم والدین مسایل خاصی را رعایت کنند جوان وقتی وارد محیط جامعه می شود در مواردی مشاهده می کند مسایل مرتبط با رعایت پوشش اسلامی و اخلاق که مورد تأکید اسلام است، رعایت نمی شود. همه اینها در گرو رعایت دقیق دستورات فقهی اسلامی است.
مسئله تناقض گویی در خانواده ها و تفاوت بین آنچه در خانه هست و آنچه در جامعه وجود دارد، گاه جوان را دچار سردرگمی می کند. چگونه به او آموزش دهیم که درست را از نادرست تشخیص دهد؟غنی سازی فکر و ذهن یک جوان از ارزشها، می تواند او را در طول زندگی پراز فراز و نشیبش در برابر مشکلات بیمه کند.
اگر بتوانیم جوان ها را در دوران آموزششان با ارزش ها آشنا کنیم به نحوی که خدا و رسول خدا و انبیا و علما و اندیشمندان جامعه راه را به ما نشان داده اند، به خوبی فکرش را به سوی درست اندیشیدن هدایت خواهیم کرد.
به عنوان مثال گاه بعضی از بیماران از نظر جسمانی وضعشان آنقدر خراب است که نمی توان دارویی را مستقیم به آنها تزریق کرد پس با استفاده از سرم دارو را وارد جریان خون او می کنند. اردوها و جلسات انس با جوان به مثابه همان سرمی است که باعث می شود جوان به صورت ناخودآگاه از رفتار و کردار و گفتار مربیانش آن معارفی را که باید به او تزریق بشود، بهتر جذب کند و همین او را در برابر زشتی ها و کجروی ها بیمه کند.
از دیگر نارضایتی جوانان ، وجود فاصله طبقاتی و ناخرسندی جوان از وضعیت کنونی است ، چگونه او را به این شناخت برسانیم که باید خودش را با شرایط موجود زندگی اش وفق دهد؟
تفهیم این موضوع که مقام رضا و راضی بودن به آنچه که به هر تقدیر دست قضای الهی در دست انسان قرار داده و تفهیم اهمیت و ارزش مقام رضا برای جوانها با بیان الگوها، مثال ها و تأکیداتی که خداوند متعال و ائمه اطهار(ع) دارند می تواند در این جهت برای همه مؤثر باشد. هر چند این مسئله فقط در جوانهای ما مشاهده نمی شود و دامن گیر همه ما می باشد. خداوند مقام کسانی را که به مقدرات او راضی باشند و از راه های مشروع برای معاش زندگی خود و خانواده شان تلاش کنند به بالاترین درجه اعلی می رساند. از مهمترین برکات این رضایت، آرامشی است که انسان پیدا می کند و در او ایجاد می شود. اطمینان و دوری از اضطراب، نداشتن ناراحتی های اعصاب و مسایل روحی و روانی جزو برکات مقام رضا است . خداوند می فرماید: "بنده من به آنچه که به تو داده ام راضی باش. من هم به همان عمل کم عبادی تو راضی می شوم و می توانم سعادت تو را تضمین کنم". روایات پر است از این مطالب و لذا تفهیم مقام رضا و بیان آثار و فواید و برکات رضایت از وضع مادی موجود و عدم توجه به مراحل بالاتر کسانی که به هر دلیل از امکانات بیشتری برخوردارند می تواند جوان را در برابر این تناقضات و اختلاف طبقاتی بیمه کند.
راه سوم ؛ تفهیم این موضوع است که اختلاف طبقاتی به هر دلیلی ، در جامعه وجود دارد و خداوند این چنین خلق کرده است. البته نمی خواهیم توجیه گر رزق و روزی ها و درآمدهای حرامی که همیشه مورد بغض خدا و برخورد اولیای الهی بوده است، باشیم. در بخش حلالش هم اختلاف طبقاتی وجود دارد و خداوند این تفاوت ها را قرار داده است. طبعاً کسی که به هر دلیلی زمینه هایی به صورت طبیعی برای او فراهم شده و توانسته به مال و منال بیشتری برسد ، از امکانات بیشتری برخوردار است. لذا باید به جوان تفهیم کنیم که اختلاف طبقات در یک قوم و خویش، در یک شهر، در یک جامعه نباید باعث شود که ما به طرف کمال حرکت نکنیم.
بیاناتی که خداوند از طریق اولیائش به انسان رسانده است و برای بالا بردن ضریب تحمل کسانی است که بهره مندی کمتری از نعمت های دنیایی دارند ، خود کمک بزرگی برای رسیدن به این هدف است.
خداوند در روایت معراج می فرماید: "من روزگار قیامت از بنده فقیرم که از امکانات کمتری برخوردار بوده عذرخواهی می کنم". ارزش عذرخواهی مقام ربوبی که همه ی هستی و همه امکانات در ید قدرت اوست، اگر به درستی برای یک جوان روشن شود خواهد توانست تا حد زیادی مشکلات و تفاوت ها را تحمل کند. تنها به امید کسب رضایت خدا.
در برخی از خانواده ها جوان این جسارت را پیدا می کند که در مقابل پدر بایستد و یا والدین به خود اجازه می دهند که به جوان اهانت کنند. چه کار کنیم تا به اینجا نرسیم؟
واقعیت این است که در این بخش تمامی تقصیرها متوجه والدین است. وقتی بین یک استاد و شاگرد مشکلی پیش بیاید باز مقصر همان رده نسل قبلی است. چنانچه جوانی نسبت به والدین خود گستاخ شود و حاضر به پذیرفتن حرف های آنها نباشد باید مشکل را در نسل قبلی یعنی مربی و والدین او جستجو کرد. از مرحوم شهید بهشتی نقل شده: "وقتی می خواهید مدیری انتخاب کنید اگر مشاهده کردید فرزندان او بی تربیت و دارای رفتار اجتماعی نامناسبی هستند بدانید این شخص مدیرلایقی نیست".
این جمله ، خلاصه و چکیده تمامی معارف دینی و قرآنی و روان شناسی است. اگر بچه ای را در خیابان دیدید که رفتاری مؤدبانه، متین و باوقار ندارد، بدانید که پدر و مادر او انسان های مدیری نیستند. واقعیت این است که فرزندان آیینه های رفتاری والدین خود هستند. 99 درصد اشکال در جسارت کردن فرزندان مخصوصاً در خانواده ، رفتارغیرمنطقی و تحکم آمیز والدین است که جوان را از آنان که زمانی دوستشان می داشت دور می سازد و باعث می شود تا او با استفاده از سخنان خشن در مقابل آنان بایستد. اگر والدین در رفتار خود تجدیدنظر کنند و انعطاف بیشتری از خود نشان دهند حتی یک جوان پرخاشگر نیز در برابر آنان رفتار متواضعانه ای خواهد داشت.